Nedir?
Klinik ekzom dizileme (CES), dizileme ve gen haritalama çalışmalarının başlamasından bu yana geçen süre içerisinde edinilen insan hastalıklarının genetik etiyolojisi bilimini, yeni nesil dizileme teknolojisi yardımıyla klinik rutin testlere kazandıran yeni bir metottur. Klinik ekzom dizilemenin, kendisine en benzer metot olan tüm ekzom dizilemeden (WES) en önemli farkı tüm ekzom yerine genomdaki klinik olarak anlamlı bulunan bölgeleri hedefliyor olmasıdır. Bu amaca yönelik yaklaşım sayesinde, araştırma ve deneysel yöntemlerin getirdiği eksilerden kurtularak genetik tanıda rutin olarak kullanılabilecek bir yöntem olarak standartlaştırabilir. CES ile hastalığın tanısının yanı sıra hastalığın sınıflandırılması, prognozu, ve tedavisinde güvenilir belirteçler olan genetik varyasyonlar hedeflenebilir. Bu sayede hastalık seyri, ilaç seçimi, ve genetik danışma gibi konularda daha bilgili kararlar verilebilir.
Kimlere Yapılmalı?
CES diğer genetik test koşullarını sağlayan kişilere yapılabilir. Bunlar,
1. Multipl konjenital anomali, mental retardasyon, izole doğum defekti olan (NTD gibi) çocuk öyküsü
2. Ailede herediter hastalık öyküsü (Kistik fibroz, Marfan S., FMF gibi)
3. Ailede kanser öyküsü
4. Akraba evliliği
5. İnfertilite
6. Yeni tanı konmuş genetik bozukluk
Genetik hastalıklar ailesel hatta toplumsal hastalıklar olduğu için aile ağacı çıkartılarak kalıtım modelinin tespit edilmesi önemlidir.
Kısıtlamalar
WES ile beraber CES’te de karşımıza çıkan en büyük teknik problemler genlerin ne kadarının kapsandığı, bulunan sonuçların doğrulanması ve varyantların yorumlanmasıdır.Ancak CES’in yaygınlaşması, test merkezlerinde, laboratuvar ve analiz methodlarını standartlaştırarak bu teknik problemleri en aza indirgemeyi sağlayabilir.
Sonuç
CES, bireyler doğru seçildiğinde ve hastalık pedigre üzerinde doğru modellendiğinde, genetik hastalıkların tanısında, prognozunda, sınıflandırılmasında, ve tedavisinde kapsamlı bilgi verebilen bir testir. Genetik hastalıkların testinde süratle yaygınlaşmaktadır.
Daha Fazla Okuma
1. Lee, Hane et al. “Clinical exome sequencing for genetic identification of rare Mendelian disorders” JAMA vol. 312,18 (2014): 1880-7.2. Fogel, Brent L et al. “Clinical exome sequencing in neurologic disease” Neurology. Clinical practice vol. 6,2 (2016): 164-176.